ලංකායුර්වේදීය පූර්ව යුගයේ විකාශනය

උපතේ සිට මරණය දක්වා ගෙවන්නා වූ දශක කිහිපය තුල "මානවයා"නම් වූ සුවිශේෂ ජීවියාට ඉටු කිරීමට නියමිතව ඇති යුතුකම් රැසෙකි.ස්වකීය වර්ගයාගේ පැවැත්ම උදෙසාද,ජීවිත ජයග්‍රහණය උදෙසා ද එහිලා ස්වකීය කායික මානසික සුවතාවය අතිශය වැදගත් වනුයේ,ඒ සඳහා වූ කාර්යපටිපාටීන් ක්‍රමවත්ව පවත්වාගෙන යාම සඳහා අනුගමනය කල සෞඛ්‍යාරක්ෂණ ක්‍රමෝපායයන් හා ඇවතු පැවතුම් එදා මෙදාතුර විවිධාකාර හා වත්මනෙහි වඩාත් සංකීර්ණ වුවද එහිලා ගැනෙන පරමාර්ථය නොවෙනස්ය.ඒ අනුව යුග දේශ නියමයකින් තොරව සෞඛ්‍යාරක්ෂණය උදෙසා අනුගමනිත ක්‍රමෝපායයන්  විධිමත්ව පැවැත්වූ බවට ලිඛිතමය තොරතුරු,ජනප්‍රවාද,හා කැනීම් ඇසුරින් ලද තහවුරු කිරීමේ සාධක ග්‍රික,මෙසපොතේමියානු,අරාබි හා ඉන්දියානු ආදී ශිෂ්ටාචාර වල විරල නොවේ.ඒ අතුරින් භාරතීය ශිෂ්ටාචාරයෙහි සුපුෂ්පිතව මෙදෙසට හමා ආ ඉන්දියානු වෛද්‍ය ක්‍රමයත් ඒ හා සම්මිශ්‍රිත දේශීය වෛද්‍ය සම්ප්‍රදායත් ඇසුරින් බිහිවූ "ශ්‍රී ලාංකික ආයුර්වේද වෛද්‍ය සම්ප්‍රදාය " සුවිශේෂී වේ.

මෙරට පැවති වෛද්‍ය  ක්‍රම පිළිබඳ සැලකීමෙදී අවධානයට හසු කරගත හැකි කලාප තුනෙකි.එනම්,

1.ජනප්‍රවාද සහ ගැමි කථානදර ආදිය හෙවත් වාචසික සාක්ෂි

2.මහා වංශය ,චූල වංශය ආදී මෙරට ඉතිහාසය පිළිබඳ පිළිගත් ග්‍රන්ථාරූඪ සාක්ෂි

3..කැනීම් හා සෙල්ලිපි ආදිය මගින් හඳුනා ගෙන ඇති සාක්ෂි   වශයෙනි.

මෙකී සියලුම සාධක තුලින් තහවුරුකරගන්නා කරුණු නැවත ,

1.ආයුර්වේදය පිළිබඳ දැක්වූ සුවිශේෂී අවධානය

2.ප්‍රජා සනීපාරක්ෂාව තහවුරු කිරීමට අනුගමනිත ක්‍රියා මාර්ග

ලෙස ඉසව් දෙකක් ඔස්සේ ව්‍යාප්තව ඇති බව පැහැදිලි වේ.

මෙරට රාජාවලියේ ආරම්භකයා වන විජය රජු සහ විජායවතරණය පිළිබඳ  පුවත බුද්ධ කාලයෙ අවසාන යත් සමඟ ඇරඹෙන්නකි.බුදුන් වහන්සේ ජීවමානව සිටි කාලයටත් වසර එක්දහස් අටසිය හතලිහකට පමණ පෙර "ලංකාපුර" නම් දේශයක රාවණ නැමැත්තකු රජකම් කළ බවත්, ඔහු විසින් "ශිව තාන්ඩව ස්ත්‍රෝත්‍රය".,"කුමාර තන්ත්‍රය","නාඩි ප්‍රකාශය","අර්ක ප්‍රකාශය",ආදී කෘතීන් රචිත බවත්;මෙකී ලංකාපුරය වත්මන් ශ්‍රී ලංකාවම  විය හැකි බවත් විස්වාස කෙරේ.මින් "කුමාර තන්ත්‍රය","නාඩි ප්‍රකාශය","අර්ක ප්‍රකාශය"වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රය පිළිබඳ රචිත ග්‍රන්ථ වන අතර යක්ෂ ගෝත්‍රික රාවණ ලංකාපුරයේ අධිපතිව සිටිමින් ඉන්දියාවේද කොටසක් පාලනය කල දශරාජපතියකුව සිටි බව රාමායණයෙහිද සඳහන්ව  ඇත.එසේම කුඩා රාවණා කෝට්ටේ,මහා රාවණා කෝට්ටේ,සීතාවක,සීතා එළිය,රාවණා ඇල්ල,රාස්සපාන,රාස්සගල ආදී මෙරට ග්‍රාම්‍ය හා ස්ථාන නාම හා ඒ පිළිබඳ ගෙතුණු ජනප්‍රවාද පිළිබඳ විමසන්නකු හට මෙරට විසූ ප්‍රබල ජන කොටස් හා එකී ප්‍රජාව තුල පැවති වෛද්‍ය ක්‍රම පිළිබඳව අදහසක් ගොඩ නඟා ගැනීම අසීරු නොවේ.

            ඉන් යක්ෂ ගෝත්‍රිකයන් පිළිබඳ සැලකීමේදී රෝග ශමනය පිණිස හිඳු සමාජයේ පවා පිළිගත් "භූත විද්‍යාව " සුලභව යෙදී ඇති බවත් "මන්ත්‍ර විද්‍යාව"එහිලා ප්‍රධාන වී ඇති බවත් පැහැදිලි වේ.(ආයුර්වේද සමීක්ෂාව -දසවන කළඹ ) දුම්මල, දුම, පන්දම, ගින්න , කහදිය, ආදීහු එහිදී ආධාරකයෝ වූහ.අවශේෂය යක්ෂ වෙදකමෙහි එන ඔසු යෝගයන් වන,යක්ෂ කායම,යක්ෂ විරේකය,යක්ෂ භූත තෛලය,යක්ෂ රාජ වටිය හා මානිභද්‍ර  වටිය මඟින් ඉටු කෙරිණි.නාග ගෝත්‍රික වෙදකම තුල ශමනය පිණිස විදුම් හා පිලිස්සුම් ආදිය ප්‍රමුඛ වූ බව ජනප්‍රවාද සහ මෙතෙක් මුද්‍රණය නොවූ පුස්කොළ පොත්වල අඩංගු තොරතුරු අනුව පැහැදිළි වේ.

            ක්‍රි.පූ.6 වන සියවසෙහි සිදු වූ ආර්යාගමනයට සමගාමීව දියුණු ශිෂ්ඨාචාරයක ඇරඹුම සිදු වූ බව නොරහසකි.විජයාගමනයට පසු රජුගේ මෞලි මංගල්‍යයට භරතයෙන් පැමිණි ශිල්ප ශ්‍රේණි දහ අටක ශිල්පීන් සහ කුල දහසක පිරිස මාතොටට ගොඩ බැසීම එකී මඟ ඔස්සේ තබන ලද පළමු යෝධ පියවර විය.

අනතුරුව සිදු වූ භාරතීය ආගමන  කිහිපයකට පසුව රජ පැමිණි පණ්ඩුකාභය රජු විසින් කරවන ලද තිඹිරි ගෙයක් පිළිබඳව ජනප්‍රවාද වල සඳහන්ව ඇත.මහින්දාගමනය හෙවත් හෙල සංස්කෘතියේ  සමඟ මිහිඳු හිමියන් හා සංඝමිත්තා තෙරණිය සමඟ දහ අට කුළය පිරිවර මෙරටට රැගෙන ආ බෞද්ධ දර්ශනය ,උත්තර භාරතීය සභ්‍යත්වය හා තවත් බොහෝ දේ පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීමේදී ධර්මාශෝක රජු විසින් දෙවන පෑතිස් රජු වෙත එවන ලද පුද පඬුරු අතර"ත්‍රිඵලා" ද වූ බව ප්‍රකටය තවද මෙරට කරවූ ප්‍රථම රෝහල ලෙස දෙවන පෑතිස් රජු විසින් මිහින්තලා කඳුපාමුල  කරවූ අංග සම්පූර්ණ රෝහල ඉතිහාසයට එක් වී ඇත. (ආයුර්වේද සමීක්ෂාව -දසවන කළඹ )

දකුණු ඉන්දියාවේ සේන, ගුත්තික, අසේල, එළාරාදීන්ගේ ආක්‍රමණ හේතුවෙන් සංස්කෘතියට හා තත්කාලීන සමාජයට සිදු වූ හානිය සුළු කොට තැකිය නොහැකි වුවද ඒ හා සමගාමීව එකී සේනාවන්ගේ සෞඛ්‍ය ආරක්ෂා කිරීමට යොදාගත් අගස්ති වෛද්‍ය සම්ප්‍රදාය ආශ්‍රිත ක්‍රමවේද  ලාංකීය වෙදකම සඳහා ද ඇතුලත් කර ගැනීමට හැකි වීම විශේෂ අවස්ථාවකි.අනුරාධපුර සහ පොළොන්නරු යුග මෙරට දේශීය වෛද්‍ය ඉතිහාසයේ ස්වරණමය යුගයන් බවට පත් වීමට මෙමගින් ලද දායකතවයද ඉවහල් වූ බව නොරහසකි. තවද පොළොන්නරු යුගයේ බුරුමයට යැවුණු යුධ සේනාවන් අතර යුධ තුවාලකරුවන්ට උපස්ථාන කිරීමට” චරිතවත්” හෙදියන්ද යැවූ බව සඳහන්ය. පණ්ඩුකාභය රජු අනුරාධපුර නගර නිර්මාණයේදී සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ සුවිශේෂී අවදානයක් යොමු කරමින් නගර ශෝධකයන් පන්සියයක් ද, කසල ශෝධකයන් දෙසියයක්ද ,මළ සිරුරු බැහැර කරන්නන් දෙසිය පනහක්ද, සොහොන් පල්ලන් පහලවක්ද පත්කල බවට මහාවංශයේ වන සඳහනට අනුව ස්වස්ථ පරායනයට මෙන්ම ආතුර පරායනයට එනම් ප්‍රථිකාරයට සහ රෝගවලක්වා ගැනීමට ද, ප්‍රජාසෞඛ්‍යාරක්ෂණයට ද එක හා සමාන අවදානය යොමුකර ඇති බව පැහැදිළිය. 

එසේම මහමෙව්නාව පිහිටුවීමෙන් මුටසීව රජු අපේක්ෂා කර ඇත්තේ (ක්‍රි.පූ.307-247 ) නගර වාසීන්ට සැඳෑ සක්මනට හා සාමීචීන් පැවත්වීමට සුදුසු කළාපයක් ඇති කිරීමට බවත් ,ජනතාවගේ මානසික සුවතාවය පාලකයන්ගේ අවදානයට යොමු වියයුත්තක් ලෙස සැලකූ  බවත්  මහා වංශයේ ඒ පිළිබඳ වන සඳහනට අනුව වටහා ගත හැකිය.  
      රෝහල් පිහිටුවා ගිලානෝපස්ථානයට මඟ සැලසූ දුටුගැමුණු රජතුමා තම පාලන සමයේදී එළාර රජු සමඟ කළ විජිත පුර සටනේදී උණු ලෝදියෙන් දැවුණු කඩොල් ඇතුගේ පිටෙහි තෙල් ගල්වා පුළුන් අලවා කල ප්‍රතිකාරය පිළිබඳ සද්ධර්මාලංකාරයෙහි වන වර්ණනාවද සුවිශේෂී වේ. 
         දක්ෂ වෙදදුරෙකු සහ ප්‍රජා පාලකයකු ලෙස ප්‍රකට බුද්ධදාස රජු (ක්‍රි.ව.337-385)"සාරාර්ථ සංග්‍රහය" නමින් සකු බසින්  මෙරට ප්‍රථම වෛද්‍ය ග්‍රන්ථය රචනා කල බව මහා වංශයේ සඳහන්ය.ගමක් පාසා නිදහස් බෙහෙත් ශාලා සහ සූතිකාගාර කරවූ මොහු ජනතාවට මෙන්ම වන සතුනටද ප්‍රථිකාරයට මග සැලසූ අයුරු රජු විසින්ම ආහාර මඟෙහි පණු කැදැල්ලක් සහිතව සිටි භික්ෂුවට කළ ප්‍රතිකාරය, වාත රෝගී භික්ෂුවකට කළ ප්‍රතිකාරය, දරු ගැබ නුහුරට පිහිටි චණ්ඩාල ස්ත්‍රියකට කළ ප්‍රතිකාරය, පීනස් රෝගියකුගේ හිස පලා කළ ශල්‍ය කර්මය හා නාගයකුගේ උදරය පලා කළ බව ප්‍රකට ශල්‍ය කර්මය පිළිබඳව චූල වංශයේ තිස් හත් වන පරිච්ඡේදයේ සඳහන්ව ඇත.

"රජ තෙම ලක්වැස්සන් හට හිත පිණිස ගමක් පාසා වෙදහල් කරවා එහි වෙදුන් නියුක්ත කළේය.එසේම රජ තෙමේ සියළු වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රයන්ගේ සාරර්ථයන් හකුළුවා සාරාර්ථ සංග්‍රහය නම් ප්‍රකරණයක් තනා අනාගතයෙහි ලක්දිව පිළියම් පිණිස වෙදුන් කෙරෙහි තැබුයේය.රජතෙමේ ගම් දහයෙක් හි එක එක වෙදෙක් බැගින් යෙදුයේය.කෙත් අයෙන් විස්සෙන් අඩක් වෙදුන්ගේ දිවි වැටුප් කර දුන්නේය.ඇතුන් අසුන්ට හා සේනාවන්ට ද වෙදුන් නියම කළේය." (මහා වංශය )

තවද ස්වකීය වස්ත්‍රයට අමුණන ලද විශේෂ කොපුවක බහා ශල්‍ය උපකරණ කට්ටලයක් යන එන තන්හි රැගෙන ගිය මෙතුමා රෝගීන් සඳහා විශේෂ විශ්‍රාම ශාලා ද ,කොරුන් අන්ධයන් සඳහා විශේෂ නිවාසද ඉදි කළ බව චූල වංශයේ තිස් හත් වන පරිච්ඡෙදයේ වැඩි දුරටත් සඳහන් වේ. 
       ක්‍රි.ව 365 දී රජ පැමිණි උපතිස්ස රජු අඳ,පිළු සූතිකාවන් සඳහා ඔසුහල් පිහිටවූ බව ද, දෙවන උපතිස්ස රජුද ආරෝග්‍ය ශාලා කරවූ  බව ද මහා වංශයේ සඳහන් ය.තව ද දෙවන දප්පුල,පළවන උදය ආදී රජ වරුන්ද ආරෝග්‍ය ශාලා කරවූ බවත් දෙවන දප්පුල රජු එම ආරෝග්‍ය ශාලා නඩත්තුවට ගම්වර දුන් බවත්  එහි වැඩි දුරටත් දක්වා තිබේ.